Cảnh sát Bỉ khám xét trụ sở ngoại giao EU/Cựu lãnh đạo EEAS bị tạm giữ vì nghi án gian lận quỹ EU

Ba cá nhân đã bị tạm giữ để thẩm vấn gồm:

- Federica Mogherini — cựu Cao ủy ngoại giao EU (2014–2019), hiện là hiệu trưởng College of Europe. 
- Stefano Sannino — cựu Thư ký Tổng EEAS giai đoạn 2021–2024 (hiện giữ vị trí cấp cao tại Ủy ban Châu Âu). 
- Một quản lý cấp cao khác tại College of Europe (chưa công bố tên). 

Cuộc điều tra nhằm vào nghi vấn gian lận đấu thầu và lạm dụng quỹ EU, liên quan hợp đồng đào tạo ngoại giao dành cho các nhà ngoại giao trẻ (chương trình European Union Diplomatic Academy, 9 tháng). Thời điểm thực hiện là giai đoạn 2021–2022. 

Theo EPPO, có nghi ngờ rõ ràng quy định về cạnh tranh công bằng (đặc biệt là điều khoản “bảo đảm sự cân bằng trong đấu thầu công khai”) đã bị vi phạm. Cụ thể: thông tin nội bộ gồm tiêu chí lựa chọn dường như đã được chia sẻ trước với bên tham gia thầu (bên trúng thầu là College of Europe) trước khi thông báo đấu thầu được công khai chính thức. 

Các hành vi bị cáo buộc bao gồm: Gian lận đấu thầu (procurement fraud), tham nhũng, vi phạm bí mật chuyên môn. 

Cuộc điều tra tập trung vào giai đoạn 2019–2024, tức phần lớn trước khi bà Kaja Kallas nhậm chức lãnh đạo EEAS (từ tháng 12/2024). EEAS khẳng định không có cáo buộc chính thức nào nhằm vào bà Kallas hiện nay. 

Đây là lần đầu tiên kể từ khi European Anti-Fraud Office (OLAF) và EPPO mở rộng điều tra các vụ gian lận quỹ EU, một cơ quan ngoại giao quan trọng của khối (EEAS) bị khám xét. 

Nếu các cáo buộc được khẳng định, cú sốc sẽ không chỉ ảnh hưởng đến hình ảnh minh bạch của các cơ quan ngoại giao EU, mà còn đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả của các cơ chế giám sát, kiểm toán nội bộ đối với những dự án liên quan ngân sách chung của EU.

Trường hợp bê bối liên quan đến đào tạo ngoại giao, lĩnh vực vốn mang tính nhạy cảm cao, có thể làm lung lay niềm tin đối với toàn bộ hệ thống tuyển chọn, huấn luyện cán bộ EU; đồng thời có thể gây áp lực mạnh lên lãnh đạo đương nhiệm để thúc đẩy cải cách minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Vụ khám xét cho thấy rõ hai điều: 

- Quyền lực tư pháp của EU, thông qua EPPO và OLAF, có thể đụng tới những tầng cao nhất của bộ máy EU mà không còn chỗ ẩn nấp.

Một cảnh báo rõ ràng: Quỹ chung EU không phải là khu vực thoát khỏi luật pháp chỉ vì tính quốc tế và phức tạp của nó.

- Hé lộ một nghịch lý lâu nay ít được nói tới: Những cơ quan “phi chính phủ, phi dân cử” nhưng nắm quyền lực quyết định như EEAS; các Viện đào tạo lại có thể trở thành những nơi dễ lọt vào rủi ro lạm quyền, thiếu minh bạch. Việc giao cho một tổ chức giáo dục danh tiếng như College of Europe thực hiện chương trình đào tạo ngoại giao, đòi hỏi quy trình đấu thầu và kiểm toán vô cùng chặt chẽ. Nhưng nếu tiêu chuẩn đó bị phá vỡ, hậu quả không chỉ là tài chính mà còn là niềm tin vào toàn khối.

Với bối cảnh nơi mà EU đang cố gắng khẳng định vị thế toàn cầu, từ Ukraine, Balkan đến Ấn Độ Dương, sau vụ bê bối tham nhũng ở Ukraine, rồi đến vụ như thế này có thể làm suy yếu nghiêm trọng uy tín của ngoại giao châu Âu ngay trước công chúng và các đối tác.

Nguồn: Viet-bao.de theo Thanh Phong Tran từ Nguồn: eppo.europa.eu