Ao Cổ - Truyện ngắn Văn Tất Thắng, Chemnitz

(Mùa thu nhớ Hà Nội, nhớ cái cổ của làng trong phố)

Cái ao cổ của nhà bà Tư Mười tường xây bao quanh với nhiều họa tiết cổ cầu kỳ. Từ chân tường lát sâu xuống lòng ao là gạch ta đỏ sậm, bậc cầu ao cũng xây bằng gạch đỏ nhiều chỗ mòn hõm xuống tạo thành vài vũng nhỏ lấp xấp nước quanh năm. Cổng dẫn vào ao lát gạch nghiêng, cỏ ấu mọc xuyên qua kẽ hở, cỏ gà bò lan man. Hai cánh cổng gỗ nặng nề luôn đóng, nhưng đã quá già nua nên ngót lại, không với tới nhau, tạo một khoảng hở đủ cho lũ trẻ chúng tôi lẻn vào tụ tập. Góc ao sát bếp nhà tôi là gốc khế sù sì, ngáng mảng tường vênh nứt hoác. Tán khế vồng xanh nhiều cành đua sà mặt nước. Phía bên kia là bụi tre đằng ngà thân cao óng ả, thỉnh thoảng lại bắt gặp bầy cuốc con đen như những hòn than, thoáng thấy bóng người là lủi vội. Mùa thu gió heo may thổi thốc vào cổ áo rùng mình, bèo ong dạt về một góc để lộ khoảng nước in trời thu trong veo.

Nhà bà Tư Mười có một vườn hồng bạch, lá mướt mát, nụ chi chít, hoa thì to như cái bát con, những sáng sớm tinh sương, mùi hương tinh khiết theo gió vương đi khắp làng. Mỗi ngày, bà đều ngồi trên thuyền thúng lượn quanh thành bờ, vớt thưa bèo ong, săm soi lòng ao móc lên vài thứ linh tinh mà lũ trẻ nghịch ngợm ném xuống. Bà bảo, phải giữ cho nước ao thật sạch để lấy ưnớc tưới hoa. Cái giống hoa hồng bạch ưa sạch, càng sạch hoa càng thơm. Hoa cúng nhà bà đắt khách lắm, gánh hoa chưa ra đến phố đã hết.

Đêm về, ánh điện phố hắt sáng vào làng nhưng vẫn không lọt được tiếng ồn.

Thời gian qua đi, con Tuyết lang tự dưng phổng, những vết lang biến mất. Gò má nó nay hồng mịn như được phủ lên một lớp phấn, ngực nó đùn lên. Nó không còn thích ngồi phệt sạng chân đánh chắt với lũ con gái, hay kéo ống quần chơi trò nhảy ngựa với cả bọn nữa. Một vài lần tôi bắt gặp nó mơ mơ dõi theo cánh bèo ong gió đưa lang thang vương hoa khế tím như chiếc nơ cài.

Hoa khế tím nhạt xen những quả xanh như chiếc cúc ngọc, hoa rụng đỏ lịm góc ao.

Buổi sáng hôm ấy tôi dậy sớm xuống bếp đun nước chợt thấy con Tuyết đang lom khom cố vươn tay kéo cành hoa khế.

Rắc! Con Tuyết lăn tùm…

Ao thì nông nhưng biết nó không biết bơi, tôi nhanh như cắt nhảy lên tường ao tụt theo hàng gạch lát, xoài tay túm được ống quần. Con Tuyết vùng vẫy đạp mạnh, chiếc quần màu xanh sĩ lâm cạp chun tuột ra khỏi người. Tôi lao ra túm được tóc nó kéo vào, nó run bần bật ho sặc sụa rồi khóc tu tu bám chặt cổ tôi. Tóc tai nó rũ rượi rối đầy hoa khế. Kéo được nó vào bếp tôi quay lại ao mò cái quần sũng nước đã chìm nghỉm dưới đáy.

Quần áo mỗi đứa túm một đầu vắt kiệt. Nó ngồi bó gối bên bếp củi cháy đùng đùng, mặt vải ẩm bốc lên ngoằn ngèo hơi nước. Mặt nó tái nhợt răng va lập cập vì lạnh một phần, phần vì nó sợ, nó mếu máo: "Mẹ em mà biết thì chết đòn!".

Vài hôm sau biết chuyện mẹ Tuyết tìm tôi: "Cô cảm ơn cháu! Không có cháu chắc con Tuyết nhà cô uống nước ao no. Ngẫm nghĩ một chút cô cười hi hí kéo tôi sát cô: Này, lớn lên tao cho hai đứa lấy nhau nhá!".

Tôi, chả biết tại sao, lại nhìn cô quả quyết: "Không! Cháu không lấy vợ! cháu còn phải đi bộ đội!".

Từ hôm ấy Tuyết không còn bén mảng đến khu ao cổ. Thông tin về vụ ngã xuống ao đã tường tận đến tai lũ trẻ. Bọn con gái thì thầm, nó ngồi lỳ trong nhà mẹ nó mắng thế nào nó cũng không chịu mặc chiếc quần xanh sĩ lâm cạp chun ấy nữa. Tuyết tránh mặt tôi lầm lũi…

Đêm đêm tôi như kẻ mộng du. Va chạm phút giây và những hình ảnh của cơ thể Tuyết hiện lên như quờ nắm được, làm tôi run run nóng lạnh bất thường. Trong giấc ngủ chập chờn tôi bắt gặp những mảnh vải lung tung màu sắc mà tôi đã lôi ra trong bao tải vải tiết kiệm để lau khô mái tóc và người cho Tuyết. Chúng hoa lên chới với, lúc phần phật bay bay. Tôi vùi mặt vào gối, cảm giác trong người có cái gì đó khác lạ nhu nhú cựa đạp.

.............................................................................

Rời quân ngũ tôi đi học rồi định cư ở nước ngoài. Sau nhiều năm xa cách tôi trở về thăm quê.

Con đường gạch chạy từ cổng làng nay hẹp lại, được thay bằng bê tông phẳng cứng. Nhà nhà lấn ra mặt đường. Có vài đoạn hai bên là tường nhà cao tầng có ban công chìa ra, người xe qua lại chật cứng như thể nêm dưới đường hầm. Đường trong xóm chỗ gạch hỏng được vá bằng bê tông nham nhở. Nhà sát nhà, vườn hoa ruộng cà làng tôi biến mất.

Nằm trên cái ao cổ của nhà bà Tư Mười là một biệt thự nghễu nghện kín bưng. Cổng gỗ ngày xưa được thay bằng hai tấm thép dầy, phía trên cùng hàn hàng mũi giáo chĩa thẳng lên trời.

Tuyết bây giờ là cô giáo dạy ở làng, dáng mảnh mai, tóc để dài cặp gấp. Gặp nhau em thoáng chút ngượng ngùng.

Biết tôi băn khoăn về cái ao nhiều kỷ niệm Tuyết kể: Khi dân các nơi đổ về thành phố thì giá đất đai của làng mình tăng đến chóng mặt. Cái ao cổ có một ông giàu có đến hỏi mua với giá ngất trời, với lý do ông ấy mệnh hỏa mệnh lửa gì đó nên phải xây nhà nơi trũng nước thì ở mới tĩnh tâm. Bà Tư Mười nhất quyết ai trả đắt mấy cũng không! Không thể bán đi, phá đi cái uy nghiêm cổ kính, cái nguồn nước mát lành đã nuôi hoa nuôi cây nuôi sống bao đời dòng họ nhà bà…

Ngặt nỗi, mấy đứa con của bà trên phố lại nhao lên khi thấy món hời, chúng vào hùa với nhau giận dỗi bà, chúng không cho cả đàn cháu đến thăm bà, để ép mẹ xuôi lòng bán ao cổ.

Thương cháu nhịn con bà gọi cả lũ về chỉ mặt: "Tao chết chúng mày mới được bán!".

Biết bà chẳng sống được lâu nữa, ông nhà giàu chồng tiền đặt cọc ký hợp đồng.

Rồi bà Tư Mười mất…

Tôi đột nhiên buột miệng: "Thế còn cây khế?"

Tuyết không trả lời vào câu hỏi, em chăm chắm nhìn tôi: "Họ bơm nước ao suốt đêm anh ạ. Để làm gì anh biết không. Trời! họ móc tìm hài cốt! Sao họ ấu trĩ thế nhỉ! Đã là ao cổ thì làm gì có xương người!".

Hà Nội đang mùa thu, làng tôi đã lên phố từ lâu. Những đêm thu tĩnh mịch, dội lên trong ký ức tôi mùi hoa vườn ngan ngát đung đưa, những bông hoa khế nhỏ li ti, mặt nước trong veo, những nụ hồng mới hé và cành lá mướt mát... Cây không còn, ao không còn nhưng kí ức thì không bao giờ phai mờ, càng xa lâu càng nhớ, càng rõ, lạ thế.